The Guinayangan Republic

Bagama’t hindi pa nakababangon sa kahirapang bunga ng digmaan, tinupad ng Amerika ang pangakong bigyan ng kasarinlan ang Pilipinas, sang-ayon sa Tydings McDuffie Law (Marso 24,1934). Pinasiyahan sa Luneta ang kasarinlan ng Pilipinas noong ika-4 ng Hunyo, taong 1946. Si Pangulong Manuel Roxas ang unang Pangulo ng Republika. Samantala sa mga lalawigan at bayan-bayan, ipinagpatuloy ang pamunuan ng mga opisyales na hinirang ng Philippine Civil Affairs Unit upang mapayapang maibalik ang pamahalaang civil.

Ng ganapin ang unang halalang local pagkatapos ang digmaan, tinangkilik ng bayan si Hen.Natividad Matta (1948-1951) bilang unang Alkalde ng bayan sa ilalim ng Republika. Hinarap ng bagong pumunuan ang panunumbalik ng katiwasayan at kaayusan ng pamumuhay sa bayan. Matindi ang suliraning kinaharap ng bagong pamahalaang pamahalaan dahilan sa kumalat na paninindak ng HUKBALAHAP. Itinalaga ang 26th BCT ng Hukbong Sandatahan upang mapanatili ang katiwasayan sa bayan. Lalong matindi ang pagpapanumbalik ng nasirang kabuhayan ng bayan at upang mapanatag ang lahat, unang binuksan ang paaralang bayan. Ang kakapusan ng guro noon ay nalunasan sa pamamagitan ng panandaliang paglilingkod ng mga nakatapos ng High School.

Bago natapos ang panunungkulan ni Hen.Matta humiwalay ang Piris sa bisa ng Congressional Act ng Congressman Gaudencio Vera. Nakilala ang bagong munisipyo sa pangalang Buenavista. Sa sumunod na halalan naging Alkalde si G.Mariano Roldan (1952). Makailang ulit siyang nahalal bago ideklara ang Martial Law noong 1972.




Sa panahon ng Martial Law lumaganap ang idelohiyang kalaban ng demokrasya hanggang sa bayan ng Guinayangan. Tulad ng panahon ng HUKBALAHAP, nadestino ang isang batalyon ng Philippine Army sa bayan upang sugpuin ang kumakalat na kilusan ng New Peoples Army. Hindi naiwasan ang hidwaan ng magkabilang panig. Sa isang pagtitipon ng mga magsasaka sa Himbubulo, nagkaroon ng hindi pagkakaunawaan at ito ay humantong sa isang kaguluhan. Maraming nasawi at nasugatan at ang iba ay dinala sa malapit na ospital. Bago nangyari ang gulo, nalagdaan na ni Pangulong Marcos ang Proclimation No.2045, (Enero 17,1981) upang alisin ang Martial Law sa bansa. Tumagal ang pamahalaang military ni Pangulong Marcos nang walong taon at apat na buwan. Sa buong panahon ng Martail Law, si Mayor Roldan ang nanatiling punong bayan.

Ang pagbabago sa ilalim ng bagong lipunan. Sa bisa ng Presidential Decree No.557 ni Pangulong Marcos noong ika-20 ng Setyembr taong 1974, ang mga baryo ay muling tinawag na baranggay at siyang pinakamaliit na bahagi ng pamahalaan. Baranggay Kapitan ang namumuno sa bawat barangay. Ang pangulo ng Association of Barngay Captain ay napabilang sa kagawad ng Sanguniang Bayan. Ganon din ang ibinigay na partisipasyon sa Kabataang Barangay. Noon ipinagawa ang Medicare Community Hospital. Ang pagkakaroon ng ilaw-dagitab ay madaling naisagawa ng QUEZELCO dahil sa repormang pampamayanan ng Bagong Lipunan.
Bilang pangunahing hakbang sa pagbabalik ng pamahalang demokratiko, ginanap ang unang halalang local noong ika-20 ng Enero taong 1980. Muling nahalal si Mayor Roldan. Kasama niyang Bise Alkalde si Nestor Salumbides Sr. at mga kagawad ng Sangguniang Bayan sina Ignacio Macalintal, Reynaldo A. Tan, Camilo David, Prospero R. Molines, Jorge A. Adarlo, Luisito P. Go, Teofilo R. Laurena at Aniceto C. Villareal. Si Brgy.Captain Alfredo P. Go ang kinatawan ng ABC a Sanguniang bayan. Sila ang umugit ng pamahalaang local sa Bagong Lipunan (1981-1986).

Bumagsak ang pamahalaan ni Pangulong Marcos dahil sa “people Power” sa EDSA noong pebrero 22-26, 1986. Naging pangulo ng Pamahalaang Rebolusyanaryo si Corazon Aquino, at noon di’y pinalitan ang lahat na halal na opisyales ng pamahalaang local. Hinarang ng bagong pangasiwaan (OIC) si Mayor Salumbides Sr., Vice Mayor David Babilonia, at mga kagawad ng Sangguniang Bayan sina: Dr. Zosimo M. Hernandez, Jones C. Cambronero, Jorge a. Adarlo, Efren t. Amador, Antonio A. Beco, Clemente Magnaye, Alfredo Puesta at Lamberto Narte. Sila ang humaliling nangasiwa sa pamahalaang local sa ilalim ng rebolusyonaryong pamahalaan ni Pangulong Cory Aquino.
1988-1998

Alinsunod sa itinakda ng bagong Saligang Batas, idinaos ang halalang local noong Enero 1988. Muli nahalal si Mayor Mariano Roldan sa ika-pitong pagkakataon. Tinagurian siyang Undefeated Champion sa larangan ng politika ng bayan ng Guinayangan. Subalit hindi natapos ni Mayor Roldan ang itinakdang tungkulin sapagkat tinawag siya sa kabilang buhay noong Abril 1988. Tinapos ng Bise-Alkalde Ignacio Macalintal ang nalalabing taon ng panunungkulan ni Mayor Roldan.

Nang ganapin ang halalang local, 1992 at 1995 naging nahalal na Alkalde si Nestor salumbides. Sa ilalim na kanyang pangangasiwa napaunlad ang Guinayang an Local Waterworks. Sumunod na nahalal si Mayor Manuel Butardo kung saan mas marami pang nagawang inpastrakturang pambayan ang kaniyang naisatuparang maipatayo, katulad ng Fishport, bagong Pamilihang bayan at bagong himpilan ng pampublikong sakayan. Muli siyang nahalal sa ikalawa at huling termino, kung saan ipanagbabawal ng bagong Saligang Batas na tumakbo ang isang Akalde na lalampas ng tatlong magkakasunod na termino.

Sa kasalukuyan, si Mayor Edgardo Sales, ang dating Bise-Alkalde ni Manuel Butardo na ngayon ay isa ng Board Member probinsya ng Quezon, ang siyang umuugit ng pamahalaang bayan ng Guinayangan.

-excerpt from the book "Guinayangan Noon At Ngayon" by Mrs. Alodia F. Molines
ref. Philippine History by Zaide
ref. Municipal Secretary, Records and Files